File server là một hệ thống máy tính trong mạng của một tổ chức, được dùng để lưu trữ và quản lý dữ liệu tập trung. Nó cho phép người dùng truy cập và chia sẻ dữ liệu dễ dàng, đồng thời cung cấp các tính năng bảo mật và sao lưu để bảo vệ thông tin quan trọng. Vậy file server là gì và hoạt động như thế nào? Qua bài viết này, hãy cùng Vinahost tìm hiểu về khái niệm này cũng như cách xây dựng một hệ thống file server.

1. File Server là gì?

File server là gì? File server là một máy tính chính trong mạng có trách nhiệm lưu trữ và quản lý tập tin dữ liệu để các máy tính khác trong cùng mạng có thể truy cập và chia sẻ thông tin mà không cần sử dụng đĩa hoặc thiết bị lưu trữ khác.

Để xây dựng hệ thống file server, bạn cần một máy tính được cấu hình để làm máy chủ và có các phần mềm cần thiết để cung cấp dịch vụ lưu trữ và chia sẻ tập tin. Sau đó, bạn sẽ cấu hình máy chủ để thiết lập quyền truy cập và sử dụng dữ liệu cho từng người dùng hoặc nhóm làm việc. Đồng thời, máy chủ cũng cần được kết nối mạng để các máy tính khác trong mạng có thể truy cập vào nó. Trong các tổ chức, file server thường được sử dụng để quản lý và chia sẻ dữ liệu trong mạng nội bộ.

file server là gì

File server là gì? Tổng quan về file server

Xem thêm: Tower Server là gì? | Tất tần tật kiến thức về Server Tower

2. Cách thức hoạt động của File Server

File server hoạt động bằng cách cung cấp các dịch vụ chính sau:

Lưu Trữ và Quản Lý Dữ Liệu: File server cung cấp không gian lưu trữ để tạo, quản lý và lưu trữ tập tin và dữ liệu trên các thiết bị lưu trữ như ổ đĩa cứng hoặc thiết bị lưu trữ mạng (NAS).
Quản Lý Dữ Liệu: Nó cung cấp các công cụ quản lý dữ liệu để tổ chức, sắp xếp và quản lý các tập tin và thư mục, bao gồm cả tạo, xóa, sửa đổi, sao lưu và khôi phục dữ liệu.
Chia Sẻ Dữ Liệu: File server cho phép người dùng truy cập và chia sẻ các tập tin và dữ liệu từ xa hoặc trong mạng nội bộ thông qua Internet. Người dùng có thể truy cập và chỉnh sửa các tập tin trên file server nếu được cấp quyền truy cập.
Bảo Mật Dữ Liệu: File server cung cấp các tính năng bảo mật như mã hóa dữ liệu, xác thực người dùng, quản lý quyền truy cập và ghi nhật ký các hoạt động truy cập để bảo vệ dữ liệu khỏi các mối đe dọa bảo mật.

File server sử dụng các giao thức truyền tải dữ liệu như FTP, HTTP, SMB và NFS để kết nối và truyền tải dữ liệu giữa các máy tính trong mạng. Mỗi giao thức có ứng dụng và đặc điểm riêng biệt trong việc chia sẻ và truyền tải dữ liệu.

FTP (File Transfer Protocol), HTTP (Hypertext Transfer Protocol), SMB (Server Message Block), và NFS (Network File System) đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải dữ liệu trong mạng máy tính.

Xem thêm: Stun Server là gì? | Tổng quan kiến thức về Stun Server

3. Phân loại các dạng File Server

File server cũng có thể được phân loại dựa trên phương thức truy cập, dưới đây là phân loại và mô tả về các dạng File Server phổ biến:

3.1. SMB (Server Message Block)

SMB (Server Message Block): Giao thức SMB, hoặc Common Internet File System (CIFS) là giao thức chia sẻ tệp thông dụng được sử dụng chủ yếu trong môi trường Windows và UNIX để chia sẻ tệp và máy in trên mạng LAN. Nó cho phép máy khách truy cập vào hệ thống file server để sử dụng dữ liệu tập trung và các thiết bị ngoại vi như máy in, máy fax. Nó còn cung cấp các tính năng như cấu hình quyền truy cập và giới hạn truy cập vào tệp. Giao thức SMB đã được phát triển qua các phiên bản như SMBv1, SMBv2, SMBv3.
Rủi ro: SMB sử dụng port 139 và port 445, gây ra rủi ro về virus và xâm nhập dữ liệu.
Biện pháp bảo vệ: Cập nhật hệ điều hành Windows, vô hiệu hóa SMBv1, chặn các port 135 và 445.

3.2. NFS (Network File System)

NFS (Network File System): NFS là một hệ thống giao thức dùng để chia sẻ tệp được phát triển bởi Sun Microsystems, thường được sử dụng trong mạng máy tính UNIX và các môi trường hệ điều hành Unix-based. Nó cho phép người dùng truy cập và chia sẻ tệp từ xa như các tệp địa phương, giúp quản lý dữ liệu tập trung và giảm yêu cầu bổ sung dung lượng lưu trữ trên các máy khách.
Ưu điểm: Chi phí triển khai thấp, cài đặt đơn giản, cho phép quản lý tập trung dữ liệu.
Nhược điểm: Rủi ro về bảo mật, tốc độ chia sẻ tệp bị ảnh hưởng nếu lưu lượng truy cập mạng quá lớn.

3.3. FTP (File Transfer Protocol)

FTP (File Transfer Protocol): Sử dụng giao thức FTP để truyền tải dữ liệu giữa các máy tính qua mạng thông qua giao thức TCP/IP. Nó cho phép người dùng truy cập, tải lên và tải xuống các tệp từ một máy chủ FTP. FTP thường được sử dụng để quản lý các tệp trên các máy chủ web.
Phương thức truyền tải dữ liệu: Stream mode, Block mode, Compressed mode.

3.4. SFTP (Secure FTP)

SFTP (Secure FTP): là một phiên bản an toàn hóa của giao thức FTP, sử dụng SSL hoặc TLS để bảo vệ quá trình truyền tải dữ liệu. SFTP cung cấp các tính năng mã hóa dữ liệu và xác thực người dùng để đảm bảo an ninh cho quá trình truyền tải dữ liệu.
Ưu điểm: Bảo mật cao, sử dụng duy nhất 1 máy chủ để truyền dữ liệu, có thể nâng cao chất lượng bảo mật thông qua việc tích hợp xác thực bằng key pair.
Nhược điểm: Quản lý khóa SSH phức tạp, yêu cầu kiến thức và kinh nghiệm, cần cài đặt private key để chống trộm khi truyền tệp.

Tuy nhiên, các máy chủ cơ sở dữ liệu cung cấp khả năng truy cập vào cơ sở dữ liệu chia sẻ thông qua các trình điều khiển cụ thể, và chúng không được coi là máy chủ tập tin vì chúng có thể yêu cầu tính năng Record Locking.

file server là gì — *Chia sẻ và truyền tải dữ liệu qua file server*

Xem thêm: Streaming Server là gì? | Tổng hợp kiến thức về Streaming Server A-Z

4. Đặc điểm của File Server

4.1. Storage

Bởi vì việc lưu trữ là chức năng quan trọng nhất của máy chủ tập tin, nên hiện nay đã có các công nghệ tiên tiến được phát triển để kết hợp nhiều ổ đĩa thành một nhóm, tạo thành một disk array. Một disk array điển hình thường bao gồm cache (bộ nhớ đệm có tốc độ nhanh hơn so với ổ đĩa từ tính), cùng với các tính năng tiên tiến như RAID hoặc ảo hóa lưu trữ. Bên cạnh đó, disk array còn giúp cải thiện độ sẵn sàng thông qua các yếu tố dự phòng khác ngoài RAID như nguồn điện. Các disk array có thể được hợp nhất hoặc ảo hóa trong một môi trường Storage Area Network (SAN).

4.2. Network-attached storage (NAS)

Network-attached storage (NAS) là một dạng máy tính được sử dụng để lưu trữ dữ liệu dưới dạng tệp tin, được kết nối vào mạng máy tính để cho phép các thiết bị khách truy cập dữ liệu từ một nhóm máy tính không đồng nhất. Thiết bị NAS, hay còn gọi là NAS device, là một thiết bị hoặc máy tính chuyên dụng được kết nối vào mạng và được sử dụng duy nhất để phục vụ các tệp tin thay vì các mục đích tổng quát khác của một máy chủ tập tin trong mạng NAS.

Cho đến năm 2010, thiết bị NAS đã trở nên phổ biến nhờ cung cấp một phương tiện thuận lợi để chia sẻ tệp tin giữa các máy tính khác nhau. Các lợi ích của NAS so với các máy chủ tập tin không chuyên dụng bao gồm khả năng truy cập dữ liệu nhanh hơn, quản lý dễ dàng hơn và cấu hình đơn giản hơn.

Hệ thống NAS bao gồm các thiết bị được kết nối vào mạng với một hoặc nhiều ổ đĩa cứng, thường được tổ chức thành các bộ lưu trữ dự phòng hoặc các mảng RAID. Network Attached Storage loại bỏ việc phải phân phối tệp từ các máy chủ khác trên mạng. NAS thường cung cấp quyền truy cập vào các tệp tin sử dụng các giao thức chia sẻ tệp tin qua mạng như NFS, SMB/CIFS (Server Message Block/Common Internet File System) hoặc AFP.

4.3. Bảo mật

Xây dựng hệ thống File server thường kèm theo các biện pháp bảo mật như hạn chế quyền truy cập và triển khai các dịch vụ thư mục như openLDAP, eDirectory, hoặc Active Directory.

File server lưu trữ dữ liệu quan trọng nhất trong tổ chức và việc mất dữ liệu có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Do đó, việc bảo vệ file server khỏi sự cố thảm họa hoặc tấn công là rất quan trọng.. Cần giữ một số bản sao lưu ở vị trí khác và kiểm tra định kỳ để đảm bảo tính an toàn.

File server thường là mục tiêu của các cuộc tấn công mạng, vì vậy cần cách ly khỏi Internet. Quyền truy cập vào tệp cần được kiểm tra và cập nhật thường xuyên để đảm bảo an toàn và ngăn chặn các cuộc tấn công.

Xem thêm: Game Server là gì? | Nên lựa chọn máy chủ game nào?

5. Các tính năng nổi bật của File Server

File Server cung cấp nhiều tính năng tiện lợi như sau:

Sao lưu và khôi phục dữ liệu: File Server cung cấp khả năng tạo sao lưu và khôi phục dữ liệu, giúp bảo vệ thông tin quan trọng của tổ chức. Khi xảy ra sự cố như mất dữ liệu, người quản trị có thể dễ dàng khôi phục thông tin từ các bản sao lưu trước đó.
Tích hợp với các ứng dụng phần mềm khác: File Server thường tích hợp với các ứng dụng quản lý dữ liệu khác trong tổ chức. Ví dụ, nó có thể kết nối với hệ thống quản lý tài sản để theo dõi tài nguyên phần cứng và phần mềm, hoặc với hệ thống quản lý khách hàng để lưu trữ thông tin và tương tác với khách hàng.
Đồng bộ hóa dữ liệu tự động: File Server hỗ trợ chức năng tự động đồng bộ hóa dữ liệu, đảm bảo rằng các thay đổi trên tập tin được cập nhật tức thì trên tất cả các thiết bị trong mạng. Điều này giúp đảm bảo dữ liệu luôn được cập nhật và đồng bộ trên mọi nền tảng và thiết bị.
Quản lý tài khoản người dùng: File Server cung cấp các công cụ quản lý mạnh mẽ để tạo và quản lý các tài khoản người dùng. Người quản trị có thể thiết lập quyền truy cập và giới hạn cho từng tài khoản, đảm bảo rằng chỉ những người được ủy quyền mới có thể truy cập vào các thư mục và tập tin cụ thể.
Tạo khu vực riêng tư: File Server cho phép người quản trị tạo các khu vực riêng tư để chia sẻ dữ liệu giữa các nhóm nhân viên hoặc bộ phận cụ thể trong tổ chức. Các khu vực này có thể được bảo vệ bằng mật khẩu và quyền truy cập, đảm bảo an toàn và riêng tư cho dữ liệu nhạy cảm của tổ chức.
Nén tập tin: File Server cho phép người dùng nén tập tin và thư mục để giảm kích thước lưu trữ và tăng tốc độ truyền tải. Để đảm bảo an toàn cho dữ liệu, các tập tin nén cũng có thể được bảo vệ bằng mật khẩu.
Bảo mật dữ liệu: File Server tích hợp các công nghệ bảo mật như SSL/TLS và VPN để đảm bảo an toàn và bảo mật cho dữ liệu truyền tải giữa các thiết bị trong mạng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các tổ chức có các văn phòng hoặc chi nhánh ở xa nhau về mặt địa lý, nơi truyền tải dữ liệu qua mạng Internet là cách duy nhất để chia sẻ và truy cập dữ liệu chung.

Xem thêm: Samba Server là gì? | Cài đặt & Sử dụng Samba Server

6. Ưu và nhược điểm của File Server

6.1. Ưu điểm

Các đặc điểm nổi bật của File Server bao gồm:

Chi phí phù hợp với lợi ích mang lại: File Server thường có chi phí triển khai và vận hành tương đối thấp so với các giải pháp lưu trữ dữ liệu khác, đồng thời mang lại nhiều lợi ích cho tổ chức.
Dễ dàng mở rộng và tùy biến: File Server cung cấp khả năng mở rộng linh hoạt để đáp ứng nhu cầu lưu trữ dữ liệu ngày càng tăng lên, và có thể được tùy chỉnh theo nhu cầu cụ thể của mỗi tổ chức.
Khả năng sao lưu và phục hồi dễ dàng khi cần: File Server cung cấp khả năng sao lưu và khôi phục dữ liệu một cách thuận tiện, giúp bảo vệ dữ liệu mạng một cách đáng tin cậy và an toàn.
Dễ dàng quản lý từ xa: File Server cho phép quản trị viên mạng dễ dàng quản lý và điều khiển từ xa thông qua các công cụ quản lý từ xa.
Công suất và hiệu suất cao: File Server thường có công suất và hiệu suất cao, giúp truy cập và xử lý dữ liệu nhanh chóng và hiệu quả.

6.2. Nhược điểm

Tuy nhiên, vẫn có những hạn chế cần xem xét đối với File Server, như:

Yêu cầu quyền quản lý cần có trình độ chuyên môn nhất định: Triển khai và quản lý một File Server đòi hỏi kiến thức và kỹ năng quản lý hệ thống đặc biệt, do đó yêu cầu sự tham gia của người quản trị có trình độ chuyên môn.
Cần được bảo mật: Bảo mật dữ liệu trên File Server là một ưu tiên hàng đầu, yêu cầu các biện pháp bảo mật phù hợp để ngăn chặn truy cập trái phép và lừa đảo.
Siêu dữ liệu tích hợp bị hạn chế và thao tác tệp khá phức tạp: Mặc dù File Server cung cấp các tính năng cơ bản cho việc quản lý tệp, nhưng nó thường không tích hợp được với các tính năng phức tạp của siêu dữ liệu, và thao tác với các tệp cũng có thể khá phức tạp.
Cần được lên kế hoạch cho công suất bổ sung: Khi nhu cầu lưu trữ dữ liệu tăng lên, việc mở rộng và bổ sung công suất của File Server đòi hỏi kế hoạch và quản lý cẩn thận để đảm bảo hiệu suất và sẵn sàng của hệ thống.

7. So sánh sự khác nhau giữa File Server – NAS – Cloud

Dưới đây là so sánh sự khác nhau giữa File Server, NAS và Cloud Storage:

Tiêu chí	File Server	NAS	Cloud Storage
Định nghĩa	Một máy chủ chức năng như trung tâm lưu trữ dữ liệu, cho phép truy cập và quản lý các tập tin và thư mục trong mạng nội bộ của tổ chức.	Là một thiết bị lưu trữ dữ liệu độc lập, được kết nối vào mạng máy tính để cung cấp truy cập dữ liệu cho các thiết bị trong mạng.	Là một dịch vụ lưu trữ dữ liệu trên các máy chủ được quản lý từ xa và truy cập thông qua internet, cho phép người dùng có thể truy cập dữ liệu từ mọi nơi mà có kết nối internet.
Quản lý và cài đặt	– Yêu cầu cài đặt và quản lý mạng lưới phức tạp. – Cần bảo trì định kỳ. – Cần kiến thức chuyên môn. – Yêu cầu không gian lớn cho triển khai. .	– Quản lý đơn giản, dễ dàng mà không cần phần mềm bổ sung. – Không cần không gian lớn cho lắp đặt triển khai. – Không cần thiết lập phức tạp, chỉ cần cài đặt phần mềm hỗ trợ.	Không yêu cầu mặt bằng triển khai, chỉ cần cài đặt phần mềm hỗ trợ.
Tính năng	– Truy cập dữ liệu từ xa bất kỳ lúc nào qua internet. – Chia sẻ và cộng tác dữ liệu giữa nhiều người dùng cùng lúc. – Đa dạng tính năng bảo mật.	– Chia sẻ và truy cập dữ liệu từ xa. – Nhiều tính năng bảo mật. – Chỉnh sửa quyền truy cập, chia sẻ cho từng thư mục.	Cho phép truy cập dữ liệu từ bất kỳ đâu có kết nối internet, cung cấp tính năng sao lưu tự động và bảo mật dữ liệu.
Vị trí lưu trữ	Dữ liệu được lưu trữ trên máy chủ vật lý hoặc máy chủ ảo trong mạng nội bộ của tổ chức.	Dữ liệu được lưu trữ trên thiết bị NAS độc lập, thường được kết nối vào mạng nội bộ.	Dữ liệu được lưu trữ trên các máy chủ được quản lý từ xa bởi nhà cung cấp dịch vụ cloud.
Sao lưu dữ liệu	– Sử dụng nhiều phần mềm sao lưu để bảo vệ dữ liệu.	– Sao lưu dữ liệu cục bộ trên thiết bị NAS.	– Sao lưu tự động tại máy chủ từ xa.
Mở rộng phần mềm	– Mở rộng được nhiều phần mềm đồng thời.	– Hạn chế về ứng dụng, không thể cài đặt phần mềm bên thứ ba. – Tùy vào hệ điều hành của NAS có thể có kho ứng dụng riêng.	– Tùy vào gói lưu trữ Cloud và nhà cung cấp bạn đăng ký.
Yêu cầu bảo trì	– Cần bảo trì thường xuyên.	– Yêu cầu bảo trì thấp.	– Yêu cầu bảo trì thấp.
Chi phí	– Chi phí cao.	– Chi phí thấp.	– Chi phí thấp.
Giấy phép	– Yêu cầu giấy phép cho máy chủ.	– Không yêu cầu.	– Không yêu cầu.

Tóm lại, mỗi hình thức lưu trữ như File Server, NAS và Cloud Storage đều có những lợi ích và hạn chế đặc biệt của riêng mình. Lựa chọn phù hợp sẽ phụ thuộc vào nhu cầu và yêu cầu cụ thể của từng tổ chức hoặc cá nhân sử dụng.

Xem thêm: Cloud Server Là Gì? | Ưu và Nhược Điểm Của Cloud Server

8. Một số lưu ý khi lựa chọn File Server

File server đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ, quản lý và chia sẻ dữ liệu chính của doanh nghiệp. Khi lựa chọn file server, các vấn đề sau đây cần được xem xét:

An toàn: Đảm bảo an toàn cho dữ liệu lưu trữ bằng cách xây dựng cơ sở hạ tầng đạt chuẩn và triển khai các giải pháp bảo mật phù hợp.
Hạ tầng: Cần có cơ sở hạ tầng đủ mạnh mẽ để đặt máy chủ file và đảm bảo hoạt động liên tục, ổn định trong suốt thời gian hoạt động của doanh nghiệp.
Giải pháp: File server cần luôn sẵn sàng để xử lý các tình huống rủi ro như hỏng hóc phần cứng, sự cố cháy nổ hoặc shock điện.
Tiện ích: Khả năng mở rộng lưu trữ và thao tác đơn giản, không đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên môn và tiết kiệm thời gian cho người sử dụng.
Bảo mật: Đảm bảo chỉ những người được cấp quyền mới có thể truy cập và chia sẻ dữ liệu trong hệ thống.
Tốc độ truyền tải: Cung cấp tốc độ truyền tải phù hợp với nhu cầu của người dùng.

Tóm lại, với nhiều lợi ích mà nó mang lại, file server là một giải pháp lưu trữ và quản lý dữ liệu được nhiều doanh nghiệp lựa chọn trong thời đại công nghệ hiện nay.

Xem thêm: Ổ cứng Server là gì? | Nên lựa chọn ổ cứng Server nào?

9. Một số câu hỏi liên quan đến File Server

9.1. Liệu doanh nghiệp có nên sử dụng File Server không?

Có cần thiết cho tất cả các doanh nghiệp, dù lớn hay nhỏ và bất kể thời gian hoạt động, sử dụng file server để tránh các vấn đề có thể phát sinh, bao gồm:

Hạn chế trong việc gửi Email số lượng lớn.
Tốn thời gian và không hiệu quả khi sao chép dữ liệu qua USB, Box HDD.
Khó khăn trong việc quản lý tiến độ dự án và báo cáo cho lãnh đạo hoặc nhóm trưởng.
Nguy cơ về an ninh dữ liệu khi dữ liệu phân mảnh trên nhiều máy, dẫn đến vấn đề thiếu bảo mật và nguy cơ mất dữ liệu.

9.2. Độ bảo mật của File Server như thế nào?

Chế độ bảo mật của file server thường hỗ trợ một số phương thức để hạn chế quyền truy cập đối với người dùng hoặc nhóm người dùng cụ thể. Trong các tổ chức lớn, nhiệm vụ này thường được giao cho các dịch vụ directory như openLDAP, eDirectory của Novell hoặc Active Directory của Microsoft. Các server này hoạt động trong một môi trường máy tính phân tầng, quản lý user, máy tính, ứng dụng và tệp tin như các thành phần riêng biệt nhưng liên kết với nhau trên mạng và cấp quyền truy cập thông qua xác thực người dùng hoặc nhóm người dùng.

9.3. Có thể xem các tệp trong File Server không?

Khi mở một thư mục trên File page, danh sách các tệp và thư mục sẽ hiển thị, cho phép bạn sắp xếp và lọc danh sách theo nhu cầu.

10. Tổng kết

Qua bài viết này, bạn đã được cung cấp thêm kiến thức về file server là gì và cách hoạt động của nó, là một trong những phương tiện tuyệt vời để chia sẻ các tệp tin. Hy vọng rằng bạn đã có thêm kiến thức để lựa chọn một hệ thống lưu trữ dữ liệu phù hợp cho doanh nghiệp của mình, giúp tối ưu hiệu suất lưu trữ và tiết kiệm chi phí. Ngoài file server, còn tồn tại nhiều hình thức lưu trữ khác mà bạn có thể tìm hiểu trong các bài viết tương tự tại đây. Liên hệ với đội ngũ Vinahost khi cần trợ giúp các vấn đề liên quan.