Telnet là gì? Đây là giao thức đầu tiên được phát triển để kết nối các máy tính qua mạng Internet. Tuy nhiên, do không được mã hóa nên Telnet không an toàn và đã bị thay thế bởi SSH. Mặc dù vậy, giao thức này vẫn để lại một dấu ấn quan trọng trong quá trình phát triển của lĩnh vực công nghệ. Mời bạn cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây của VinaHost.

1. Tổng quan kiến thức về Telnet

Để trả lời câu hỏi Telnet là gì, bạn cần tìm hiểu những thông tin tổng quan nhất về Telnet.

1.1. Telnet là gì?

Telnet là giao thức kết nối mạng máy tính cục bộ LAN hoặc kết nối với Internet. Đây là nền tảng để phát triển giao thức SSH.

Tên gọi của giao thức này bắt nguồn từ các cụm từ “teletype network”, “terminal network” và “telecommunications network”, đều có nghĩa liên quan đến mạng viễn thông.

Giao thức này được phát triển lần đầu vào năm 1969 và là một trong những giao thức mạng đầu tiên được sử dụng. Telnet được sử dụng để quản lý các thiết bị khác nhau như máy chủ, router, switch, firewall,… từ xa. Giao thức này cũng được sử dụng để truy cập vào các ứng dụng và dữ liệu được lưu trữ trên máy chủ.

Tuy nhiên, giao thức này không được mã hóa, khiến dữ liệu truyền qua mạng có thể bị đánh cắp. Do đó, đây không được xem là một giao thức an toàn. Vì thế, giao thức SSH đã được phát triển. Đây là một giao thức mạng thay thế cho Telnet, cung cấp tính năng mã hóa và bảo mật cao hơn.

telnet la gi — Telnet là giao thức kết nối mạng máy tính cục bộ LAN hoặc kết nối với Internet.

1.2. Telnet Server là gì?

Telnet Server là một giao thức mạng cho phép người dùng truy cập và điều khiển máy tính từ xa qua mạng TCP/IP. Nó hoạt động dựa trên cơ chế client-server, trong đó máy tính điều khiển được gọi là Telnet client và máy tính được điều khiển là Telnet server. Khi một kết nối được thiết lập, người dùng có thể nhập lệnh và truyền dữ liệu từ máy tính client đến máy tính server.

Khi kết nối, người dùng cần nhập thông tin đăng nhập chính xác, bao gồm tên người dùng và mật khẩu. Sau khi đăng nhập thành công, người dùng có thể thực thi các lệnh trên thiết bị đầu cuối ảo. Telnet Server cũng tích hợp chức năng tin nhắn nhưng chức năng này không được mã hóa, do đó không đảm bảo an toàn.

Telnet Server được tích hợp sẵn trong công cụ Command Prompt của hệ điều hành Windows. Ngoài Windows, giao thức Telnet còn có thể triển khai trên các hệ điều hành khác như Mac, Linux hoặc Unix.

Xem thêm: CSF Firewall là gì? | Cài đặt & Cấu hình CSF Firewall A-Z

2. Lịch sử hình thành và phát triển của Telnet

Vậy quá trình hình thành của Telnet là gì? Telnet là một giao thức mạng được phát triển lần đầu vào năm 1969 bởi một nhóm kỹ sư tại Đại học Cornell.

Giao thức này ban đầu được sử dụng trong mạng ARPANET, mạng tiền thân của Internet. Giao thức này nhanh chóng trở nên phổ biến và được sử dụng trong nhiều ứng dụng. Tuy nhiên, Telnet không được mã hóa, do đó dữ liệu truyền qua mạng có thể bị đánh cắp. Điều này đặt ra nghi vấn về sự an toàn của giao thức này.

Vào cuối những năm 1990, giao thức SSH (Secure Shell) được phát triển để thay thế Telnet. SSH cung cấp tính năng mã hóa và bảo mật cao hơn, giúp ngăn chặn dữ liệu truyền qua mạng bị đánh cắp. Ngày nay, giao thức này vẫn được sử dụng trong một số trường hợp, chẳng hạn như để truy cập và quản lý các thiết bị mạng cũ. Tuy nhiên, Telnet không được khuyến khích sử dụng trong các ứng dụng cần bảo mật cao.

Dưới đây là một số mốc quan trọng trong lịch sử hình thành:

Năm 1969: Telnet được phát triển lần đầu bởi Đại học Cornell.
Năm 1974: Telnet được chuẩn hóa bởi IETF (Internet Engineering Task Force).
Năm 1995: Giao thức SSH được phát triển để thay thế Telnet.

3. Cấu trúc của giao thức Telnet

Giao thức này hoạt động dựa trên mô hình client-server, bao gồm khách hàng (Client) và máy chủ (Server). Telnet server cung cấp dịch vụ Telnet, cho phép người dùng kết nối và điều khiển máy tính từ xa qua mạng. Máy tính client cần kết nối đến máy tính server qua cổng TCP 23.

Cổng TCP 23 là cổng mặc định của giao thức này, nhưng cổng này có thể được thay đổi tùy theo nhu cầu bảo mật. Do đó, máy client cần xác định rõ cổng Telnet của máy server trước khi kết nối.

4. Tính năng nổi bật của Port Telnet

Vì là giao thức đầu tiên được phát triển nên tính năng còn khá sơ khai, cụ thể bao gồm:

Truy cập và điều khiển từ xa: Giao thức này cho phép người dùng truy cập và điều khiển máy tính từ xa qua mạng. Người dùng có thể nhập lệnh và truyền dữ liệu từ máy tính client đến máy tính server.
Hoạt động trên nhiều loại thiết bị: Bao gồm PC, smartphone, Switch, camera,…
Chuẩn hóa: Đây là một giao thức được chuẩn hóa bởi IETF (Internet Engineering Task Force). Điều này đảm bảo rằng các thiết bị khác nhau có thể giao tiếp với nhau một cách dễ dàng.
Xác thực: Giao thức này hỗ trợ xác thực người dùng bằng tên người dùng và mật khẩu.

Xem thêm: Tường lửa là gì | Tổng hợp thông tin [A-Z] về Firewall

5. Vai trò của Telnet Port

Giao thức này có vai trò hỗ trợ quản lý hệ thống mạng, được sử dụng để truy cập và cấu hình các thiết bị mạng mà không cần phải có mặt tại chỗ. Người dùng có thể truy cập và sử dụng các dịch vụ này từ bất kỳ máy tính nào có kết nối Internet.

6. Tổng hợp các câu lệnh Telnet phổ biến nhất

Dưới đây là các câu lệnh thường gặp:

telnet [host] [port]: Kết nối đến một máy chủ hoặc cổng. Ví dụ: telnet 192.168.1.1 23.
open [host] [port]: Mở kết nối đến một địa chỉ. Ví dụ: open example.com 80.
close: Ngắt kết nối hiện tại.
quit (hoặc exit): Thoát Telnet.
set localecho: Hiển thị lại lệnh bạn nhập.
? hoặc help: Hiển thị danh sách lệnh.
status: Kiểm tra trạng thái kết nối.
Ctrl+]: Tạm thoát để vào menu điều khiển.
send [command]: Gửi lệnh điều khiển (như break).
display: Xem cấu hình hiện tại.
toggle [option]: Bật/tắt một tùy chọn (VD: crlf).
z: Tạm dừng phiên và quay về dòng lệnh.
reset: Đặt lại phiên nếu gặp lỗi.

7. Các thiết bị nào sử dụng giao thức Telnet?

Các thiết bị sử dụng giao thức này có thể kể đến như:

Router và Switch: Quản lý, cấu hình mạng (Cisco, Huawei).
Firewall: Quản lý quy tắc bảo mật (Fortinet, SonicWall).
Server: Truy cập và kiểm tra từ xa (Windows, Linux).
Thiết bị IoT: Điều khiển camera IP, cảm biến.
Hệ thống lưu trữ: Quản lý NAS (Synology, QNAP).
Modem và Access Point: Cấu hình Wi-Fi, mạng.
Thiết bị công nghiệp: Quản lý tự động hóa (PLC).
Thiết bị viễn thông: Quản lý tổng đài VoIP, PBX.

8. Cách thức hoạt động của giao thức Telnet

Giao thức này hoạt động theo các bước cơ bản như sau:

Bước 1: Khởi tạo kết nối. Người dùng sử dụng ứng dụng Telnet client để kết nối với máy tính server. Để thực hiện việc này, người dùng cần cung cấp địa chỉ IP hoặc tên miền của máy tính server và cổng TCP 23.
Bước 2: Xác thực. Sau khi kết nối được thiết lập, máy tính server sẽ yêu cầu người dùng xác thực bằng tên người dùng và mật khẩu.
Bước 3: Giao tiếp. Sau khi xác thực thì người dùng có thể bắt đầu giao tiếp với máy tính server bằng cách nhập lệnh và truyền dữ liệu từ máy tính client đến máy tính server.
Bước 4: Ngắt kết nối. Khi người dùng muốn kết thúc phiên thì có thể sử dụng lệnh quit hoặc exit.

9. Ưu và nhược điểm của giao thức Telnet

9.1. Ưu điểm

Dưới đây là một vài ưu điểm nổi bật:

Đơn giản và dễ sử dụng: Giao thức này rất dễ triển khai và sử dụng để kết nối và điều khiển thiết bị từ xa.
Hỗ trợ nhiều hệ điều hành: Có thể chạy trên nhiều hệ điều hành như Windows, Linux, và Unix.
Tiết kiệm tài nguyên: Không yêu cầu nhiều tài nguyên hệ thống, làm cho nó nhẹ và nhanh chóng.
Khả năng kết nối từ xa: Giao thức này cho phép quản lý thiết bị từ xa, rất hữu ích trong các môi trường mạng lớn.

9.2. Nhược điểm

Sau đây là nhược điểm cần xem xét:

Không bảo mật: Giao thức này không mã hóa dữ liệu, làm cho nó dễ bị nghe lén và tấn công (sniffing).
Không bảo vệ mật khẩu: Mật khẩu được truyền dưới dạng văn bản thuần túy, dễ bị lộ.
Dễ bị tấn công từ xa: Vì thiếu cơ chế bảo mật, giao thức này dễ bị tấn công qua các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DoS) hoặc xâm nhập.
Không hỗ trợ xác thực mạnh mẽ: Không có các cơ chế xác thực mạnh mẽ như SSH.

10. So sánh sự khác biệt giữa Telnet và SSH

Dưới đây là bảng so sánh sự khác biệt giữa Telnet và SSH:

Tiêu chí	Telnet	SSH (Secure Shell)
Bảo mật	Không bảo mật (dữ liệu truyền không mã hóa).	Mã hóa toàn bộ dữ liệu, bảo mật cao.
Xác thực	Không có cơ chế xác thực mạnh mẽ.	Hỗ trợ xác thực qua mật khẩu và khóa công khai.
Mã hóa	Không có mã hóa, dễ bị nghe lén.	Dữ liệu và mật khẩu được mã hóa, tránh bị tấn công.
Khả năng tấn công	Dễ bị tấn công (sniffing, man-in-the-middle).	Kháng lại các cuộc tấn công man-in-the-middle.
Hiệu suất	Nhẹ, sử dụng ít tài nguyên hệ thống.	Thường nặng hơn vì phải mã hóa và bảo mật.
Tính phổ biến	Ít phổ biến hiện nay, chủ yếu trên các hệ thống cũ.	Phổ biến hơn, đặc biệt trong môi trường sản xuất và quản trị hệ thống.
Ứng dụng	Dùng cho các kết nối không yêu cầu bảo mật (chủ yếu trong các mạng nội bộ).	Dùng cho quản lý từ xa trên các hệ thống cần bảo mật cao (server, thiết bị mạng).

11. Hướng dẫn cách cài đặt Telnet chi tiết A-Z

11.1. Cách 1: Cài đặt Telnet thông qua Windows features

Bước 1: Mở Control Panel.
Bước 2: Nhấp vào Programs > Turn Windows features on or off.
Bước 3: Tìm và tích vào ô Telnet Client.
Bước 4: Nhấp vào OK để bắt đầu cài đặt.
Bước 5: Sau khi cài đặt hoàn tất, bạn có thể khởi chạy bằng cách tìm kiếm Telnet trong thanh tìm kiếm của Windows.

11.2. Cách 2: Cài đặt Telnet thông qua hộp thoại Run

Bước 1: Mở hộp thoại Run bằng cách nhấn tổ hợp phím Windows + R.
Bước 2: Nhập lệnh pkgmgr /iu:”TelnetClient” và nhấn Enter.

11.3. Cách 3: Cài đặt Telnet trên hệ điều hành Windows Server

Bước 1: Mở Server Manager.
Bước 2: Nhấp vào Manage > Add Roles and Features. Trong cửa sổ Select the features you want to install, chọn Role-based or feature-based installation.

Bước 3: Nhấp vào Next. Trong cửa sổ Select destination server, chọn Select a server from the server pool.

Bước 4: Nhấp vào Next. Trong cửa sổ Select features, tìm và chọn Telnet Server và Telnet Client.

Bước 5: Nhấp vào Next. Trong cửa sổ Confirm installation selections, nhấp vào Install. Chờ cho quá trình cài đặt hoàn tất.

Lưu ý:

Đối với cách 2, bạn cần đảm bảo rằng máy tính của bạn đã cài đặt gói phần mềm Windows Management Framework 3.1.
Đối với cách 3, bạn cần có quyền quản trị viên để thực hiện các bước cài đặt.

12. Một số câu hỏi liên quan đến giao thức Telnet

12.1. Dịch vụ telnet trên mạng internet là gì?

Dịch vụ Telnet trên Internet là một giao thức mạng dùng để kết nối và điều khiển các thiết bị hoặc máy tính từ xa thông qua dòng lệnh. Dịch vụ này sử dụng giao thức TCP/IP để tạo kết nối mạng, cho phép người dùng kết nối đến các máy chủ, router, switch, hoặc các thiết bị mạng khác để quản lý, cấu hình và khắc phục sự cố từ xa.

12.2. Dịch vụ telnet sử dụng mặc định nào để kết nối thiết bị?

Dịch vụ Telnet sử dụng cổng 23 (port 23) là cổng mặc định để thiết lập kết nối giữa client và server. Khi bạn nhập lệnh Telnet mà không chỉ định cổng, cổng 23 sẽ được sử dụng tự động.

Ví dụ:

telnet example.com

Lệnh trên sẽ tự động kết nối đến máy chủ example.com qua cổng 23.

12.3. Dịch vụ telnet dùng để làm gì?

Giao thức này được dùng để quản lý hệ thống mạng và điều khiển các thiết bị từ xa. Cụ thể:

Truy cập và sử dụng các lệnh hệ thống.
Xem và chỉnh sửa các tệp.
Khởi chạy các ứng dụng.
Sử dụng các dịch vụ mạng.

Xem thêm: [HOT] TLS là gì | Tổng hợp kiến thức về giao thức TLS mới

12.4. Giải pháp nào thay thế cho Telnet port?

Giao thức này có nhiều nhược điểm, đặc biệt là về bảo mật. Do đó, hiện nay có nhiều giao thức khác có thể thay thế hoàn toàn Telnet, bao gồm:

SSH: SSH cung cấp chất lượng bảo mật tốt hơn hẳn Telnet bằng cách mã hóa lưu lượng và cung cấp phương thức xác thực an toàn hơn. SSH cũng cung cấp nhiều tính năng bổ sung tiện lợi như chuyển tiếp desktop, chuyển tiếp cổng,…
RDP: RDP là một giao thức độc quyền của Microsoft, cung cấp cho người dùng giao diện đồ họa để kết nối với máy tính khác thông qua kết nối mạng. Giao thức RDP cần nhiều băng thông mạng hơn nhưng cung cấp trải nghiệm người dùng tốt hơn.
VNC: VNC là một lựa chọn thay thế mã nguồn mở tương tự như RDP, truy cập kênh giao diện đồ họa của máy tính người dùng từ xa qua mạng. VNC hoạt động dựa trên ý tưởng của Remote Framebuffer (RFB).
SNMP: SNMP là một giao thức dùng để theo dõi và quản lý các thiết bị trong mạng giao thức Internet. SNMP thường được ứng dụng trong những thiết bị cục bộ như router, switch, server, firewall, điểm truy cập không dây,…

Xem thêm: [Tìm Hiểu] SNMP Là Gì? Tổng Quan Về Giao Thức SNMP

12.5. Bảo mật của giao thức Telnet có tốt không?

Nhược điểm lớn nhất của giao thức này là tính bảo mật kém. Telnet không được mã hóa, do đó dữ liệu truyền qua mạng có thể bị đánh cắp. Những dữ liệu này có thể là tên người dùng, mật khẩu và bất kỳ dữ liệu nào khác được truyền qua kết nối.

Các mối đe dọa bảo mật có thể là:

Tấn công Man-in-the-Middle: Hacker có thể chặn kết nối và thay thế dữ liệu được truyền qua kết nối nhằm đánh cắp tên người dùng, mật khẩu và bất kỳ thông tin nhạy cảm nào khác.
Tấn công Brute-force: Hacker có thể sử dụng một chương trình để thử các mật khẩu khác nhau cho tài khoản nhằm truy cập vào tài khoản của người dùng.
Tấn công từ chối dịch vụ (DoS): Được thực hiện bằng cách gửi lưu lượng mạng cực lớn đến máy tính Telnet. Điều này có thể làm quá tải máy tính và ngăn người dùng hợp pháp truy cập vào máy tính.

12.6. Cách mã hóa telnet bằng Telnet/s như thế nào?

Giao thức này không mã hóa dữ liệu theo mặc định. Để mã hóa dữ liệu, người dùng cần sử dụng Telnet/s. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người thường sử dụng cách tạo tunnel TLS/SSL để mã hóa dữ liệu. Do đó, Telnet/s không được sử dụng phổ biến.

Để sử dụng, bạn cần cài đặt phần mềm Telnet/s trên máy tính của mình. Sau đó, bạn có thể sử dụng lệnh telnet như bình thường, nhưng thêm tùy chọn -s để kích hoạt mã hóa.

Ví dụ, để kết nối với máy chủ có địa chỉ IP 192.168.0.1 bằng Telnet/s, bạn sẽ sử dụng lệnh sau:

telnet -s 192.168.0.1

Lệnh này sẽ tạo ra một kết nối được mã hóa với máy chủ 192.168.0.1.

Telnet/s là một cách đơn giản để cải thiện tính bảo mật của Telnet. Nó sẽ giúp ngăn chặn tin tặc đánh cắp thông tin nhạy cảm được truyền qua Telnet.

Những lợi ích của việc sử dụng Telnet/s:

Bảo vệ thông tin nhạy cảm khỏi bị đánh cắp bởi tin tặc
Tăng cường tính bảo mật của mạng
Đáp ứng các yêu cầu bảo mật của các tổ chức

Những hạn chế của việc sử dụng Telnet/s:

Có thể làm giảm hiệu suất của kết nối
Yêu cầu cài đặt thêm phần mềm trên máy tính

Xem thêm: [HOT] SSL là gì | Cách nhận chứng chỉ bảo mật SSL miễn phí

12.7. Liệu Port Telnet có hỗ trợ đồ họa không?

Giao thức này không bao gồm đồ họa. Đây là một giao thức mạng được sử dụng để kết nối và điều khiển thiết bị từ xa. Giao thức này chỉ truyền dữ liệu văn bản và lệnh điều khiển giữa hai thiết bị. Do đó, nó không thể truyền tải các dữ liệu đồ họa như hình ảnh, video hoặc âm thanh.

Để truyền tải các dữ liệu đồ họa qua mạng, người ta thường sử dụng các giao thức khác như SSH, RDP, hoặc VNC. Các giao thức này đều sử dụng mã hóa để bảo vệ dữ liệu, đồng thời cung cấp khả năng truyền tải các dữ liệu đồ họa.

12.8. Liệu telnet có phù hợp trong môi trường doanh nghiệp không?

Giao thức này không phù hợp trong môi trường doanh nghiệp hiện đại vì:

Thiếu bảo mật: Không mã hóa dữ liệu, dễ bị nghe lén và tấn công.
Xác thực yếu: Mật khẩu và thông tin đăng nhập được truyền dưới dạng văn bản thuần túy.
Rủi ro từ kết nối mạng: Tạo lỗ hổng bảo mật khi quản lý thiết bị từ xa.

SSH là một lựa chọn thay thế an toàn hơn. SSH cung cấp mã hóa toàn bộ dữ liệu và hỗ trợ xác thực mạnh mẽ (mật khẩu hoặc khóa công khai). Đây là giao thức tiêu chuẩn để quản lý từ xa trong môi trường doanh nghiệp hiện đại.

13. Tổng kết

Bài viết trên là tổng hợp tất cả thông tin để trả lời cho câu hỏi giao thức Telnet là gì? Đây là giao thức mạng đầu tiên ra đời cùng với Internet vào năm 1969. Vì ra đời từ khá lâu nên giao thức này tồn tại một số nhược điểm, đặc biệt là về bảo mật. Tuy nhiên,giao thức này vẫn là một dấu ấn quan trọng trong lĩnh vực công nghệ thông tin, tạo tiền đề để phát triển giao thức SSH sau này.

Bạn có thể xem thêm các bài viết khác của VinaHost TẠI ĐÂY hoặc liên hệ với chúng tôi nếu cần tư vấn về dịch vụ: