Trong thời đại số hiện nay, việc hiểu rõ Web Server là gì trở nên cực kỳ cần thiết đối với những ai làm trong ngành công nghệ thông tin. Máy chủ web không chỉ giúp lưu trữ các trang web mà còn hỗ trợ nhiều chức năng khác như bảo mật, quản lý dữ liệu và tối ưu hiệu suất truyền tải thông tin.

Nói một cách đơn giản, Web Server chính là cầu nối giữa người dùng và dữ liệu trên internet, đảm bảo rằng mọi thông tin được truyền tải một cách nhanh chóng và an toàn. Cùng tìm hiểu toàn bộ kiến thức từ A – Z ngay về loại máy chủ này ngay bên dưới!

1. Web Server là gì?

Web server (hay còn gọi là máy chủ web) là một phần mềm hoặc phần cứng được sử dụng để lưu trữ và phục vụ các ứng dụng web trên Internet. Khi một trình duyệt web như Google Chrome hoặc Mozilla Firefox truy cập trang web. Trình duyệt sẽ gửi yêu cầu đến web server chứa trang web đó. Sau đó hệ thống sẽ phản hồi bằng cách gửi các tệp và thông tin cần thiết để hiển thị trang web trên trình duyệt của người dùng.

Máy chủ web thường được cấu hình để xử lý các ngôn ngữ lập trình web như HTML, CSS, JavaScript và các ngôn ngữ lập trình phía máy chủ như PHP, Python và Ruby. Các web server phổ biến nhất là Apache, Nginx, Microsoft IIS và Google Web Server.

2. Đặc điểm của máy chủ Web

Máy chủ Web đóng vai trò then chốt trong hệ thống mạng hiện đại với những đặc điểm ưu việt và khả năng xử lý đa dạng. Hãy cùng tìm hiểu những tính năng quan trọng nhất của một Web server.

Khả năng lưu trữ cache thông minh

Một trong những đặc điểm nổi bật của máy chủ Web là khả năng tối ưu hóa hiệu suất thông qua cơ chế lưu trữ cache. Hệ thống sẽ tự động lưu trữ những nội dung được truy cập thường xuyên vào bộ nhớ đệm, giúp tăng tốc độ phân phối thông tin đến người dùng cuối. Cơ chế này không chỉ cải thiện đáng kể trải nghiệm người dùng mà còn giúp giảm tải cho máy chủ.

Tính linh hoạt trong môi trường mạng

Webserver thể hiện tính linh hoạt cao khi có thể hoạt động hiệu quả trong cả môi trường Internet công cộng và mạng nội bộ (LAN). Trong doanh nghiệp, máy chủ Web đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối giao tiếp giữa các thiết bị client và server, đảm bảo luồng thông tin được vận hành trơn tru và an toàn.

máy chủ web — Các đặc điểm của web server

Khả năng tích hợp đa nền tảng

Một đặc điểm ấn tượng của Server Web hiện đại là khả năng tích hợp vào nhiều loại thiết bị khác nhau. Từ các thiết bị IoT cho đến máy ảnh kỹ thuật số đều có thể tích hợp máy chủ Web, cho phép người dùng truy cập và quản lý thiết bị một cách thuận tiện thông qua trình duyệt web thông dụng.

Công nghệ Virtual Hosting tiên tiến

Virtual hosting (lưu trữ ảo) là công nghệ cho phép một máy chủ Web vận hành đồng thời nhiều website khác nhau trên cùng một hệ thống tài nguyên. Điều này giúp tối ưu hóa chi phí vận hành và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên phần cứng.

Quản lý băng thông thông minh

Web server được trang bị khả năng kiểm soát và điều chỉnh tốc độ phản hồi cho từng client khác nhau. Tính năng này đảm bảo việc phân phối tài nguyên công bằng và hiệu quả, đồng thời tránh tình trạng quá tải hệ thống.

3. Cách thức hoạt động của máy chủ Web

Bạn có bao giờ tự hỏi điều gì xảy ra khi bạn nhập một địa chỉ website vào trình duyệt? Hãy cùng tìm hiểu quy trình hoạt động của máy chủ web (Webserver) qua các bước cụ thể sau đây.

Nhận Yêu Cầu Từ Trình Duyệt

Khi bạn nhập địa chỉ website (URL) vào trình duyệt, một quá trình kết nối bắt đầu. Trình duyệt của bạn sẽ gửi một yêu cầu (request) đến máy chủ web thông qua giao thức HTTP hoặc HTTPS. Đây là bước đầu tiên trong quá trình tải trang web.

Phân Giải Tên Miền Thành Địa Chỉ IP

Sau khi nhận yêu cầu, hệ thống cần xác định chính xác vị trí của máy chủ web đang lưu trữ website. Quá trình này bao gồm:

Trình duyệt kiểm tra bộ nhớ cache local xem đã có thông tin về địa chỉ IP của tên miền hay chưa
Nếu chưa có, trình duyệt sẽ gửi yêu cầu đến máy chủ DNS (Domain Name System)
Máy chủ DNS sẽ chuyển đổi tên miền (ví dụ: www.example.com) thành địa chỉ IP tương ứng
Địa chỉ IP này cho phép định vị chính xác máy chủ web cần kết nối

Xử Lý Yêu Cầu

Khi máy chủ web nhận được yêu cầu, nó sẽ thực hiện nhiều công việc quan trọng:

Kiểm tra tính hợp lệ của yêu cầu và quyền truy cập
Xác định loại nội dung cần phản hồi (HTML, hình ảnh, video…)
Thực hiện các thao tác xử lý dữ liệu cần thiết (ví dụ: truy vấn cơ sở dữ liệu)
Chuẩn bị nội dung phản hồi theo định dạng phù hợp

Trả Về Phản Hồi

Sau khi xử lý xong yêu cầu, máy chủ web sẽ:

Gửi phản hồi (response) về cho trình duyệt
Kèm theo mã trạng thái HTTP (ví dụ: 200 OK nếu thành công, 404 nếu không tìm thấy trang)
Trình duyệt nhận phản hồi và hiển thị nội dung trang web cho người dùng

Lưu Trữ và Tối Ưu Hóa

Để cải thiện hiệu suất, máy chủ web thường áp dụng các biện pháp tối ưu:

Lưu trữ nội dung phổ biến trong bộ nhớ cache
Nén dữ liệu để giảm thời gian tải
Tối ưu hóa hình ảnh và tài nguyên
Sử dụng CDN (Content Delivery Network) để phân phối nội dung nhanh hơn

Toàn bộ quy trình trên diễn ra trong vài giây hoặc thậm chí là phần nhỏ của giây, cho phép người dùng truy cập website một cách nhanh chóng và hiệu quả.

4. Vai trò của phần cứng, phần mềm trên Web Server

Như thông tin đã đề cập ở nội dung đầu, Web Server được triển khai dựa trên phần cứng và phần mềm. Chính vì vậy về chức năng cũng sẽ được phân tích cụ thể theo từng phần, cụ thể như sau:

4.1 Về phần cứng trên Web Server

Đối với phần cứng trên Web Server có chức năng lưu trữ các file chứa các bộ phận quan trọng trong cấu hình Web. Ví dụ như: Lưu trữ file ảnh, file javascript, HTML,…Tuy nhiên, để hoạt động được Web Server cần được kết nối Internet và hỗ trợ truy cập qua tên miền.

4.2 Về phần mềm trên Web Server

Phần mềm có vai trò giúp theo dõi người dùng, theo dõi lưu lượng truy cập đến file host từ ít nhất một HTTP server. Cụ thể, mỗi một HTTP server sẽ tương ứng từng phần mềm có khả năng đọc URLs và mọi trình duyệt đều sẽ cần đến file host để chạy trên Web Server.

Thông thường, trình duyệt đó sẽ được gửi theo yêu cầu file qua HTTP. Nếu một yêu cầu bất kỳ nào đó được gửi đến đích xác web Server thì HTTP sẽ được yêu cầu phản hồi ngay lập tức.

5. Những Web Server phổ biến trong năm 2025

Theo aguko.com (một công cụ nghiên cứu thị trường trên hơn 70 triệu trang web khác nhau). Họ đã Thống kê mức sử dụng web server và thị phần vào tháng 1 năm 2025 như sau:

Công nghệ web được sử dụng rộng rãi nhất trong lĩnh vực web server là Apache, chiếm 40% thị phần. Nginx đứng ở vị trí thứ hai với 38% thị phần. Theo sau là IIS với 9%, OpenResty và LiteSpeed đều có 4% thị phần. Chúng tổng cộng nắm giữ 96% thị phần. Các công nghệ web khác trong danh sách chỉ chiếm 4% thị phần còn lại.

Web Server phổ biến — Thống kê mức sử dụng web server – Theo: aguko.com

Web Server Nginx

Đầu tiên chính là Web Server Nginx, đây là Web Server khá phổ biến, hay còn được biết đến là 1 máy chủ reverse proxy mã nguồn giao thức HTTP, HTTPS, SMTP, POP3 và IMAP. Có thể nói đây được xem như một máy chủ Load balancer, HTTP cache và web.

Bắt đầu chính là dự án Nginx, dự án sẽ tập trung vào tính chất đồng thời cao, mang đến hiệu năng cao khi sử dụng tài nguyên thấp và được phát triển với Igor Sysoev vào năm 2002, đến năm 2004 thì được công bố.

Web Server IIS

IIS là sản phẩm của Microsoft, tích hợp trong Windows Server và hỗ trợ nhiều dịch vụ như Web Server và FTP Server. Các chức năng web server được quản lý riêng biệt, cho phép người dùng dễ dàng tùy chỉnh theo nhu cầu. IIS nổi bật với khả năng giảm diện tích bề mặt tấn công để bảo vệ máy chủ hiệu quả. Đây là một trong những cách tốt nhất để đảm bảo an ninh cho hệ thống.Ngoài ra, bạn có thể loại bỏ tính năng không cần thiết để tối ưu hóa bảo mật mà vẫn giữ lại các chức năng quan trọng. Việc này giúp tiết kiệm bộ nhớ và nâng cao hiệu suất bằng cách giảm mã nguồn phải chạy.

máy chủ web IIS — Internet Information Services (IIS)

Chúng ta cũng có thể tùy chỉnh các chức năng để tạo ra máy chủ phù hợp cho nhiệm vụ cụ thể, như cân bằng tải hoặc bộ đệm ứng dụng. Nhờ vào những điểm mạnh này, IIS trở thành lựa chọn phổ biến và đáng tin cậy trong quản lý máy chủ web. Bạn có thể thêm hoặc thay đổi tính năng để sử dụng các thành phần máy chủ bên thứ ba và tận dụng API mở rộng do đội ngũ kỹ thuật phát triển. Cấu trúc này sẽ hỗ trợ sự phát triển bền vững của cộng đồng IIS bằng cách tạo ra tính năng mới cho cả nhà phát triển Microsoft và bên thứ ba. Nhờ tích hợp ASP.NET, IIS khai thác sức mạnh của nó, giúp cải thiện hiệu suất máy chủ, rút ngắn thời gian truy cập và tiết kiệm chi phí dịch vụ. VinaHost thông báo rằng IIS hỗ trợ xác thực người dùng và nhiều loại hosting như Virtual hosting, CGI, FCGI, cùng với Ipv6. Để biết thêm thông tin về Web Server, hãy xem Blog VinaHost!

Web Server Apache

Apache được phát triển và duy trì bởi một cộng đồng mã nguồn mở đông đảo dưới sự bảo trợ của Apache Software Foundation. Apache cung cấp tính năng: chứng thực người dùng, virtual hosting, hỗ trợ CGI, FCGI, SCGI, WCGI, SSI, ISAPI, HTTPS, Ipv6 và nhiều tính năng khác. Với những tính năng này, Apache mang đến cho người dùng sự linh hoạt và tiện lợi trong việc quản lý máy chủ web.

Tính năng chứng thực người dùng cho phép Apache xác thực các người dùng truy cập vào máy chủ web để bảo vệ dữ liệu và thông tin quan trọng. Virtual hosting cho phép người dùng quản lý nhiều tên miền trên một máy chủ web duy nhất. Apache cũng hỗ trợ nhiều giao thức CGI, FCGI, SCGI, WCGI, SSI, ISAPI, HTTPS, Ipv6, cung cấp cho người dùng nhiều tùy chọn để tối ưu hóa máy chủ web theo nhu cầu sử dụng.

Web Server Apache Tomcat

Apache Tomcat là một công cụ Java Servlet được phát triển bởi Apache Software Foundation, cung cấp một môi trường thực thi cho các ứng dụng Java Servlet và JavaServer Pages (JSP). Với Tomcat, người dùng có thể triển khai các ứng dụng web dựa trên ngôn ngữ lập trình Java.

Apache Tomcat là một phần mềm mã nguồn mở, cho phép các nhà phát triển tùy chỉnh và cải tiến nó để phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình. Tomcat được hỗ trợ và phát triển bởi một cộng đồng tình nguyện viên đam mê Java, đóng góp ý tưởng và kinh nghiệm để nâng cao tính năng và hiệu suất của Tomcat.

Web Server Apache Tomcat — Apache Tomcat

Tomcat cung cấp một máy chủ HTTP cho ngôn ngữ Java thuần túy, giúp người dùng triển khai các ứng dụng web một cách dễ dàng và hiệu quả. Với Tomcat, người dùng có thể tận dụng tối đa sức mạnh của ngôn ngữ lập trình Java để xây dựng các ứng dụng web độc đáo và chất lượng cao.

Hiện tại, Apache Tomcat hoạt động ổn định và có các tính năng của một ứng dụng website thương mại nhưng có đi kèm các giấy phép mã nguồn mở. Ngoài ra, Tomcat còn cung cấp rất nhiều những chức năng bổ sung khác như: tomcat manager application, specialized realm implementation và tomcat valves.

Những phiên bản này của Apache Tomcat trùng với các phiên bản và đặc điểm của kỹ thuật của Servlet API 2.4 và Tomcat 7.0 giúp hỗ trợ Servlet API 3.0. Đặc biệt, Apache Tomcat còn tích hợp các tính năng chứng thực người dùng như: virtual hosting, CGI, Java Servlet, SSI, hỗ trợ Ipv6, …

Web Server Lighttpd

Lighttpd là một phần mềm mã nguồn mở hoàn toàn miễn phí, với tính linh hoạt cao và là một trong những web server được ưa chuộng nhất hiện nay. Điểm mạnh của Lighttpd là khả năng tiết kiệm tài nguyên, yêu cầu cấu hình vừa phải, giúp tối ưu hóa hiệu suất của máy chủ web.

Lighttpd được viết bằng ngôn ngữ lập trình C và có thể hoạt động trên các hệ điều hành phổ biến như Windows, Linux và Mac OS, đảm bảo tính tương tích và sử dụng dễ dàng với nhiều nền tảng khác nhau.

Với những ưu điểm vượt trội, Lighttpd đã trở thành một trong những web server được ưa chuộng nhất hiện nay, được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng web như các trang web thương mại điện tử, blog, diễn đàn, và các ứng dụng web khác.

6. Cách lưu trữ file và giao tiếp HTTP trong Web Server

Tiếp tục, VinaHost sẽ hướng dẫn bạn cách lưu trữ file và giao tiếp HTTP trong Web Server, cụ thể theo hình thức bên dưới:

6.1 Cách lưu trữ file của Website

Web server có nhiệm vụ chính là lưu trữ toàn bộ các file của website, bao gồm các file HTML và các file liên quan khác. Tất cả các file này có thể được lưu trữ trên máy tính, tuy nhiên để tối ưu hơn, nên lưu trữ chúng trên web server.

Việc lưu trữ các file trên web server giúp cho việc quản lý và truy cập các file trở nên thuận tiện hơn. Những file này được đặt trên một vị trí cụ thể trên máy chủ và được quản lý bởi các phần mềm máy chủ web.

Khi có yêu cầu truy cập vào trang web, máy chủ web sẽ lấy các file cần thiết từ vị trí đã lưu trữ để hiển thị trên trình duyệt của người dùng.

6.2 Cách giao tiếp thông qua máy chủ HTTP

Ngoài chức năng lưu trữ, web server còn có khả năng giao tiếp thông qua HTTP. HTTP là một giao thức truyền thông giữa hai thiết bị, thường là hai máy tính, và nó được định nghĩa bởi một tập hợp các quy tắc truyền siêu văn bản.

HTTP có đặc điểm là sử dụng các lệnh văn bản thuần túy, giúp cho người dùng dễ dàng đọc và hiểu. Ngoài ra, HTTP còn là giao thức “stateless”, nghĩa là không lưu lại thông tin về các thao tác trước đó giữa máy chủ và máy khách.

Khi thực hiện giao tiếp qua HTTP, có một số điểm cần lưu ý như sau:

Chỉ máy khách mới có quyền gửi yêu cầu đến máy chủ, và chỉ có máy chủ mới có thể phản hồi yêu cầu của máy khách.
Nếu muốn yêu cầu tải một file thông qua HTTP, máy khách phải cung cấp URL chính xác của file đó.
Máy chủ web có trách nhiệm phản hồi tất cả các yêu cầu HTTP, bao gồm cả thông báo lỗi.

7. Một số lưu ý khi tạo và sử dụng Web Server

Nếu bạn dự định tạo một Web Server trên máy tính của mình, thì cần đảm bảo máy tính của bạn đáp ứng hai tiêu chí cơ bản sau:

Đảm bảo khả năng đáp ứng lưu lượng truy cập lớn

Máy tính của bạn cần có khả năng đáp ứng một lượng lớn truy cập cùng lúc trong một thời điểm. Điều này đòi hỏi cấu hình mạnh mẽ và các tài nguyên lưu trữ khổng lồ để đáp ứng yêu cầu của người dùng. Bạn cần đảm bảo máy tính của mình có đủ bộ nhớ RAM, bộ vi xử lý, ổ cứng và băng thông mạng để đáp ứng yêu cầu lưu lượng truy cập.

Đảm bảo hiệu suất hoạt động liên tục

Hiệu suất hoạt động của máy tính cần phải được đảm bảo liên tục, không ngừng nghỉ để đáp ứng yêu cầu của người dùng Người dùng sẽ truy cập vào website của bạn bất cứ lúc nào, do đó, bạn cần đảm bảo máy tính của mình luôn hoạt động ổn định và ổn định với thời gian.

Đảm bảo bảo mật

Bảo mật là yếu tố quan trọng khi sử dụng Web Server. Bạn cần đảm bảo các tài khoản người dùng được bảo mật và các phần mềm bảo mật được cập nhật thường xuyên để đảm bảo an toàn cho người dùng.

Đảm bảo tính ổn định và độ tin cậy

Để đảm bảo Web Server hoạt động ổn định và đáp ứng nhu cầu của người dùng, bạn cần đảm bảo máy tính của mình luôn được bảo trì và kiểm tra định kỳ. Nếu cần thiết, bạn cũng có thể sử dụng các công cụ phần mềm để giám sát hoạt động của Web Server và đưa ra các biện pháp khắc phục sự cố kịp thời.

Đảm bảo tính khả dụng

Tính khả dụng của Web Server là yếu tố cần thiết để đối phó với các sự cố liên quan đến phần cứng, phần mềm hoặc mạng. Bạn cần đảm bảo máy tính của mình có các giải pháp dự phòng để giảm thiểu thời gian ngừng hoạt động của Web Server và đảm bảo tính khả dụng của nó.

8. Tổng kết

Tóm lại, web server là nền tảng cần thiết cho phần lớn các ứng dụng website hiện nay. Chịu trách nhiệm tiếp nhận và xử lý các yêu cầu từ trình duyệt web, sau đó trả về kết quả dưới dạng các tập tin HTML, CSS, JavaScript và nhiều định dạng khác.

Từ Apache, Nginx, IIS và Lighttpd mỗi loại máy chủ web đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với những mục đích và quy mô website khác nhau. Việc học hỏi và tìm hiểu sâu về web server là một quá trình không ngừng nghỉ, luôn cập nhật kiến thức mới để đáp ứng sự thay đổi chóng mặt của công nghệ.

Nếu bạn đang có những thắc mắc có liên quan đến cách đăng ký tên miền, cần mua bán Hosting, tham khảo giá thuê server phù hợp hãy liên hệ ngay đến hotline 1900.6046 của chúng tôi hoặc fanpage VinaHost để được tư vấn chi tiết nhất!

[2025] Web Server là gì | Tổng hợp kiến thức [A-Z] về Web Server