Tranh chấp tên miền xảy ra khi các bên tranh giành quyền sử dụng tên miền, cụ thể là tên miền của bên A bị trùng hoặc tương tự với thương hiệu của bên B, gây nhầm lẫn. Việc này ảnh hưởng uy tín doanh nghiệp và gây thiệt hại kinh tế. Việc nắm rõ cơ chế giải quyết tranh chấp giúp chủ sở hữu bảo vệ quyền lợi và xây dựng chiến lược phòng ngừa hiệu quả.

1. Tranh chấp tên miền là gì?

Tranh chấp tên miền là xung đột xảy ra giữa các bên liên quan về quyền sở hữu tên miền hoặc việc sử dụng một tên miền cụ thể trên Internet. Đây là một hiện tượng phổ biến trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, khi các doanh nghiệp, cá nhân hay tổ chức đều mong muốn sở hữu một địa chỉ trực tuyến phản ánh thương hiệu hoặc tên riêng của mình.

2. Một số thuật ngữ liên quan tranh chấp tên miền

Dưới đây là một số thuật ngữ cơ bản và quan trọng liên quan đến tranh chấp tên miền, giúp bạn nắm được các khái niệm pháp lý và kỹ thuật thường gặp trong lĩnh vực này.

2.1. Tên miền (Domain Name)

Tên miền là một chuỗi ký tự được sử dụng để định danh địa chỉ Internet của máy chủ. Nó thay thế cho địa chỉ IP (chuỗi số) và giúp người dùng truy cập website một cách dễ dàng (ví dụ: google.com, vnexpress.net).

2.2 Tranh chấp tên miền (Domain Name Dispute)

Là mâu thuẫn phát sinh khi hai hoặc nhiều bên đều cho rằng quyền sở hữu và/hoặc quyền sử dụng một tên miền cụ thể thuộc về mình. Nguyên nhân thường gặp:

Cybersquatting (Chiếm đoạt tên miền): Một cá nhân hoặc tổ chức đăng ký tên miền trùng hoặc gần giống với thương hiệu nổi tiếng của người khác với mục đích bán lại, cho thuê hoặc trục lợi thông qua việc gây nhầm lẫn với thương hiệu thật.
Typosquatting: Đăng ký tên miền với các lỗi đánh máy (ví dụ: gogle.com thay cho google.com) để bắt lấy lưu lượng truy cập do người dùng gõ nhầm.

2.3. Nguyên đơn (Complainant)

Là bên khởi kiện trong vụ tranh chấp tên miền. Nguyên đơn thường là chủ sở hữu nhãn hiệu, thương hiệu hoặc tên doanh nghiệp cho rằng việc đăng ký và sử dụng tên miền của bên kia (bị đơn) gây ra sự nhầm lẫn, làm thiệt hại uy tín và lợi ích kinh tế của mình.

Nguyên đơn phải chứng minh rằng tên miền tranh chấp gây nhầm lẫn với nhãn hiệu của mình, bên bị đơn không có quyền hoặc lợi ích hợp pháp, và tên miền đó được đăng ký, sử dụng với mục đích xấu (bad faith).

tranh chap ten mien la gi — Tranh chấp tên miền là xung đột xảy ra giữa các bên liên quan về quyền sở hữu hoặc việc sử dụng một tên miền cụ thể trên Internet.

2.4. Bị đơn (Respondent)

Là bên sử dụng tên miền bị khiếu nại. Bị đơn cần chứng minh rằng họ có quyền hoặc lợi ích hợp pháp trong tên miền đó (legitimate interest) và tên miền đã được đăng ký, sử dụng một cách trung thực, không nhằm mục đích lợi dụng hay gây nhầm lẫn.

2.5. UDRP (Uniform Domain-Name Dispute-Resolution Policy)

Là quy trình giải quyết tranh chấp tên miền thống nhất do ICANN ban hành. Quy trình này cho phép chủ sở hữu nhãn hiệu (nguyên đơn) khiếu nại bên đăng ký tên miền (bị đơn) nếu tên miền đó được đăng ký và sử dụng với mục đích xấu.

2.6. ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers)

Là tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu chịu trách nhiệm quản lý hệ thống tên miền và số hiệu mạng Internet. ICANN ban hành các chính sách như UDRP nhằm đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong việc đăng ký tên miền trên toàn cầu.

2.7. Bad Faith Registration (Đăng ký không trung thực)

Là hành vi đăng ký tên miền với mục đích trục lợi, như nhằm bán lại với giá cao, cản trở hoạt động kinh doanh của đối thủ, hoặc làm xáo trộn thị trường bằng cách lợi dụng danh tiếng thương hiệu của người khác.

2.8. Legitimate Interest (Quyền và lợi ích hợp pháp)

Là quyền sử dụng tên miền một cách hợp pháp để cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, mà không có mục đích gây nhầm lẫn hay trục lợi không chính đáng. Bên đăng ký (bị đơn) cần chứng minh rằng họ đã sử dụng hoặc có kế hoạch sử dụng tên miền cho mục đích kinh doanh thực sự, và tên miền đó đã được công chúng biết đến theo cách hợp pháp.

2.9. In Rem Action (Kiện theo tên miền)

Là loại vụ kiện mà chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc bên khiếu nại khởi kiện “theo tên” của tên miền chứ không nhắm vào cá nhân cụ thể của bị đơn. Được áp dụng trong các trường hợp mà việc truy tố cá nhân bên đăng ký tên miền là khó khăn do thiếu thông tin liên hệ hay vì bên đăng ký không cư trú trong khu vực có thẩm quyền.

2.10. Passing Off (Hành vi đánh lừa thương hiệu)

Là hành vi sử dụng một dấu hiệu, tên gọi, hay hình ảnh nhằm gây nhầm lẫn cho khách hàng, khiến họ tin rằng sản phẩm hoặc dịch vụ của bên bị khiếu nại có nguồn gốc từ chủ sở hữu nhãn hiệu thật. Nếu một bên sử dụng tên miền gây nhầm lẫn với một thương hiệu nổi tiếng mà không được ủy quyền, điều đó có thể được xem là hành vi passing off.

2.11. Administrative Proceedings (Thủ tục hành chính)

Là quy trình giải quyết tranh chấp tên miền được thực hiện bởi các cơ quan quản lý hoặc tổ chức trọng tài (như WIPO, VIAC, NAF) thay vì thông qua tòa án. Ưu điểm là thời gian giải quyết nhanh hơn (thường chỉ từ 50-60 ngày) và chi phí thấp hơn so với kiện tụng dân sự.

Việc hiểu rõ các thuật ngữ trên không chỉ giúp các doanh nghiệp, cá nhân khi tham gia vào hoạt động đăng ký tên miền mà còn là cơ sở để đánh giá và xử lý các vụ tranh chấp phát sinh. Nắm vững các khái niệm như UDRP, ICANN, đăng ký không trung thực hay quyền, lợi ích hợp pháp sẽ giúp các bên đưa ra chiến lược phòng ngừa, giải quyết tranh chấp hiệu quả, từ đó bảo vệ được thương hiệu và lợi ích kinh tế của mình.

Xem thêm: Giả mạo tên miền là gì? | 9 Cách phòng tránh hiệu quả nhất

3. Thực trạng tranh chấp tên miền ở Việt Nam

Thực trạng tranh chấp tên miền ở Việt Nam phản ánh sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế số nhưng đồng thời cũng cho thấy những bất cập trong khung pháp lý hiện hành. Các vụ tranh chấp chủ yếu phát sinh từ việc đăng ký tên miền chưa được kiểm soát chặt chẽ so với việc bảo hộ nhãn hiệu, dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh và chiếm đoạt tên miền.

Để giải quyết hiệu quả vấn đề này, cần có sự cải cách, bổ sung pháp luật, đồng thời nâng cao nhận thức của doanh nghiệp trong việc bảo vệ tài sản số của mình.

4. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tranh chấp tên miền

Tranh chấp tên miền thường xảy ra do các nguyên nhân sau đây

4.1. Chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa quy định đăng ký tên miền và bảo hộ nhãn hiệu

Hiện hành, tên miền được điều chỉnh theo quy định của Luật Công nghệ Thông tin (CNTT) – nơi mà việc đăng ký tên miền chủ yếu dựa trên nguyên tắc “ai đến trước, cấp trước” mà không cần thẩm định về tính độc đáo hay mối liên hệ với nhãn hiệu thương mại. Trong khi đó, nhãn hiệu được bảo hộ theo Luật Sở Hữu Trí Tuệ (SHTT), trong đó yêu cầu phải có thẩm định về tính khác biệt và khả năng nhận diện.

Sự thiếu liên kết giữa hai quy định này tạo ra khoảng trống pháp lý. Do đó, dù một nhãn hiệu đã được đăng ký và bảo hộ về mặt sở hữu trí tuệ, nhưng nếu doanh nghiệp không kịp đăng ký tên miền tương ứng, một cá nhân hoặc tổ chức khác có thể đăng ký tên miền đó mà không bị ràng buộc bởi các tiêu chí bảo hộ nhãn hiệu.

4.2. Lợi dụng nguyên tắc “Đến Trước, Cấp Trước”

Với chi phí đăng ký thấp và thời gian xử lý nhanh chóng, nguyên tắc “đến trước, cấp trước” tạo điều kiện cho các đối tượng đầu cơ. Điều này có nghĩa là, nếu một tên miền có khả năng mang lại giá trị thương hiệu cao nhưng chưa được đăng ký bởi chủ sở hữu thực sự, kẻ đầu cơ có thể nhanh chóng đăng ký tên miền đó để sau đó bán lại với giá cao hơn hoặc sử dụng vào mục đích gây nhầm lẫn.

Các vụ tranh chấp nổi bật như tranh chấp tên miền của các thương hiệu quốc tế (ví dụ: samsungmobile.vn, toyotavn.vn) thường bắt nguồn từ việc kẻ đầu cơ đăng ký những tên miền tương tự ngay khi chủ sở hữu thương hiệu chưa thực hiện đăng ký đầy đủ. Tham khảo ngay: Đăng ký tên miền tại VinaHost để bảo vệ tên miền hiệu quả

4.3. Thiếu chính sách “bao vây” tên miền

Chính sách bao vây tên miền đề cập đến chiến lược đăng ký không chỉ tên miền chính của thương hiệu mà còn các biến thể, phiên bản viết khác nhau (ví dụ: viết liền, viết có dấu, tên miền với các đuôi tên miền phổ biến khác nhau như .com.vn, .vn, v.v…).

Nhiều doanh nghiệp thường chỉ đăng ký tên miền chính, cho rằng đủ dùng để xây dựng website cho thương hiệu. Tuy nhiên, điều này để lại khe hở cho đối thủ hoặc những kẻ đầu cơ tên miền đăng ký các biến thể khác, từ đó gây ra sự nhầm lẫn cho khách hàng và làm suy yếu quyền kiểm soát của doanh nghiệp đối với thương hiệu trên môi trường mạng.

Ví dụ, một doanh nghiệp chỉ đăng ký tên miền ebay.vn mà bỏ sót ebay.com.vn, tạo điều kiện cho đối thủ đăng ký tên miền với biến thể khác để khai thác cơ hội kinh doanh hoặc làm ảnh hưởng đến hình ảnh thương hiệu. Trường hợp của các thương hiệu nổi tiếng như Bitis, Heineken, khi chỉ đăng ký một số tên miền, đã dẫn đến các vụ tranh chấp khi kẻ đầu cơ đăng ký các tên miền khác tương tự.

5. Các Quy định, chính sách về giải quyết tranh chấp tên miền ở Việt Nam

5.1. Tranh chấp tên miền Việt Nam

5.1.1. Khung pháp lý và Cơ chế quản lý

Luật và Nghị định liên quan: Tên miền quốc gia .vn được quản lý theo Luật Công nghệ Thông tin (CNTT) cùng với Nghị định 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng. Bên cạnh đó, Thông tư 24/2015/TT-BTTTT (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 21/2021/TT-BTTTT) của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định chi tiết về việc quản lý, đăng ký và sử dụng tài nguyên Internet, trong đó có các quy định về xử lý tranh chấp tên miền quốc gia “.vn”.
Nguyên tắc “đến trước, cấp trước”: Quy trình đăng ký tên miền “.vn” chủ yếu dựa trên nguyên tắc này, không yêu cầu thẩm định về nội dung hay so sánh với nhãn hiệu. Điều này có thể tạo ra các tình huống tranh chấp khi một cá nhân hoặc tổ chức đăng ký tên miền trùng lặp, tương tự với tên, nhãn hiệu của doanh nghiệp khác.

5.1.2. Các hình thức giải quyết tranh chấp

Theo khoản 1 Điều 16 Nghị định 72/2013/NĐ-CP, tranh chấp tên miền “.vn” có thể được giải quyết theo ba hình thức chính:

Thương lượng, hòa giải: Đây là phương án ưu tiên để các bên tự giải quyết tranh chấp mà không cần can thiệp của cơ quan nhà nước. Trong quá trình này, các bên có thể thương lượng trực tiếp hoặc thông qua các tổ chức trung gian nhằm đạt được thỏa thuận chung.
Trọng tài: Nếu thương lượng không thành công, các bên có thể đưa vụ việc ra giải quyết tại các tổ chức trọng tài có thẩm quyền (ví dụ: Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam – VIAC). Quy trình trọng tài thường nhanh chóng hơn so với tố tụng tại tòa án.
Khởi kiện tại Tòa án: Khi các phương án trên không đạt kết quả hoặc một trong các bên không đồng ý với kết quả trọng tài, bên bị thiệt hại có quyền khởi kiện tại Tòa án. Quá trình tố tụng dân sự có thể kéo dài và phát sinh chi phí pháp lý đáng kể.

5.1.3. Quy định cụ thể trong việc xử lý tranh chấp

Tiêu chí xác định tranh chấp: Để tranh chấp được giải quyết theo yêu cầu của nguyên đơn, cần chứng minh rằng tên miền tranh chấp
- Trùng hoặc giống đến mức gây nhầm lẫn với tên của nguyên đơn hoặc nhãn hiệu thương mại, dịch vụ được bảo hộ.
- Bị bên đăng ký không có quyền hoặc lợi ích hợp pháp liên quan đến tên miền đó.
- Được sử dụng với mục đích cạnh tranh không lành mạnh, gây tổn hại uy tín của nguyên đơn.
Quản lý hiện trạng tên miền trong quá trình giải quyết: Theo Thông tư 24/2015/TT-BTTTT, khi tranh chấp được đưa ra, Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC) hoặc nhà đăng ký tên miền “.vn” sẽ giữ nguyên hiện trạng đăng ký, sử dụng tên miền cho đến khi có quyết định cuối cùng từ cơ quan giải quyết (thông qua thỏa thuận, phán quyết trọng tài hoặc bản án của Tòa án). Trong trường hợp nguyên đơn được ưu tiên đăng ký, tên miền sẽ được chuyển giao cho nguyên đơn trong thời hạn quy định (thường là 45 ngày kể từ khi quyết định có hiệu lực).

Xem thêm: Đăng ký & Quản lý tên miền Tiếng Việt có dấu

5.2. Tranh chấp tên miền quốc tế

5.2.1. Khung pháp lý và Chính sách áp dụng

Quy định quốc tế và vai trò của ICANN: Tên miền quốc tế (ví dụ: .com, .net, .org, …) được quản lý theo hệ thống tên miền (DNS) toàn cầu dưới sự giám sát của ICANN. Tranh chấp liên quan đến tên miền quốc tế thường được giải quyết theo Chính sách Giải quyết Tranh chấp Tên miền Thống nhất (UDRP) của Tổ chức WIPO.
Áp dụng trong bối cảnh Việt Nam: Khi các tên miền quốc tế được đăng ký và sử dụng tại Việt Nam, bên cạnh việc tuân thủ quy định của ICANN, các trường hợp tranh chấp cũng phải phù hợp với các quy định của pháp luật Việt Nam như Nghị định 72/2013/NĐ-CP và Thông tư 24/2015/TT-BTTTT. Các vụ tranh chấp tên miền quốc tế có thể phát sinh khi có hành vi “cybersquatting” (đầu cơ tên miền) hoặc khi việc sử dụng tên miền gây nhầm lẫn với tên miền thương hiệu, nhãn hiệu đã được bảo hộ của doanh nghiệp.

5.2.2. Các hình thức giải quyết tranh chấp

Phương án UDRP và Trọng tài Quốc Tế: Thông thường, các tranh chấp tên miền quốc tế được giải quyết theo quy trình UDRP do WIPO quản lý. Các bên có thể nộp đơn giải quyết tranh chấp thông qua trung tâm trọng tài của WIPO hoặc các tổ chức trọng tài quốc tế khác.
Tố tụng tại Tòa án: Nếu các bên không đạt được thỏa thuận thông qua UDRP hay trọng tài, tranh chấp có thể được đưa ra Tòa án tại Việt Nam. Khi đó, Tòa án sẽ áp dụng các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ (đặc biệt là các điều khoản liên quan đến cạnh tranh không lành mạnh) kết hợp với quy định của pháp luật CNTT.
Hình thức thương lượng, hòa giải: Giống như với tên miền quốc gia, thương lượng trực tiếp giữa các bên vẫn là phương án đầu tiên được khuyến khích. Tuy nhiên, đối với tên miền quốc tế, việc thương lượng có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố xuyên biên giới và sự khác biệt trong hệ thống pháp lý của các quốc gia.

6. Hướng dẫn cách xử lý tranh chấp tên miền

Bạn có thể tham khảo quy trình xử lý tranh chấp tên miền như sau:

Thu Thập Bằng Chứng: Xác định rằng tên miền gây nhầm lẫn với thương hiệu, nhãn hiệu hay tên thương mại mà bạn sở hữu. Tập hợp các tài liệu chứng minh quyền sử dụng thương hiệu, như giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, hồ sơ kinh doanh, thông tin sử dụng tên miền, …
Liên Hệ và Thương Lượng: Gửi thông báo, yêu cầu giải quyết tranh chấp đến bên bị khiếu nại. Nếu thương lượng thành công, soạn thảo biên bản hòa giải có hiệu lực pháp lý.
Chọn Hình Thức Giải Quyết: Nộp biên bản hòa giải cho cơ quan đăng ký (VNNIC) để tạm giữ hiện trạng tên miền. Lựa chọn tổ chức trọng tài (ví dụ VIAC) nếu tranh chấp liên quan đến hoạt động thương mại. Khi trọng tài không giải quyết được tranh chấp, khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền.
Thực Thi Quyết Định: Nếu trọng tài hoặc Tòa án quyết định thu hồi tên miền, người thắng kiện sẽ được ưu tiên đăng ký sử dụng tên miền trong thời hạn 45 ngày. Sau thời hạn này, tên miền sẽ được mở đăng ký tự do.

Xem thêm: Cách đăng ký tên miền [Quốc Tế | Việt Nam | Quốc Gia] Chỉ 5 Bước

7. Tổng kết

Tranh chấp tên miền không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là thách thức chiến lược đối với doanh nghiệp trong kỷ nguyên số. Việc nắm vững quy định, chủ động đăng ký và lựa chọn phương án giải quyết phù hợp giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, duy trì uy tín và tạo nền tảng phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh trực tuyến.

Xem thêm các bài viết hữu ích khác tại đây. Nếu cần tư vấn bảng giá tên miền và hosting giá rẻ hãy liên hệ ngay với VinaHost qua: