Giao thức Telnet là giao thức đầu tiên được phát triển để kết nối các máy tính qua mạng Internet. Tuy nhiên, do không được mã hóa nên Telnet không an toàn và đã bị thay thế bởi SSH. Mặc dù vậy, Telnet vẫn để lại một dấu ấn quan trọng trong quá trình phát triển của lĩnh vực công nghệ. Vậy Telnet là gì? Mời bạn cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây của VinaHost.

1. Tổng quan về Telnet

Để trả lời câu hỏi Telnet là gì, bạn cần tìm hiểu những thông tin tổng quan nhất về Telnet.

1.1. Telnet là gì?

Telnet là giao thức kết nối mạng máy tính cục bộ LAN hoặc kết nối với Internet. Đây là nền tảng để phát triển giao thức SSH.

Tên gọi của giao thức này bắt nguồn từ các cụm từ “teletype network”, “terminal network” và “telecommunications network”, đều có nghĩa liên quan đến mạng viễn thông.

Giao thức Telnet được phát triển lần đầu vào năm 1969 và là một trong những giao thức mạng đầu tiên được sử dụng. Telnet được sử dụng để quản lý các thiết bị khác nhau như máy chủ, router, switch, firewall,… từ xa. Giao thức này cũng được sử dụng để truy cập vào các ứng dụng và dữ liệu được lưu trữ trên máy chủ.

Tuy nhiên, Telnet không được mã hóa, khiến dữ liệu truyền qua mạng có thể bị đánh cắp. Do đó, Telnet không được xem là một giao thức an toàn. Vì thế, giao thức SSH đã được phát triển. Đây là một giao thức mạng thay thế cho Telnet, cung cấp tính năng mã hóa và bảo mật cao hơn.

1.2. Telnet server là gì?

Telnet Server là một giao thức mạng cho phép người dùng truy cập và điều khiển máy tính từ xa qua mạng TCP/IP. Telnet server hoạt động dựa trên cơ chế client-server, trong đó máy tính điều khiển được gọi là Telnet client và máy tính được điều khiển là Telnet server. Khi một kết nối Telnet được thiết lập, người dùng có thể nhập lệnh và truyền dữ liệu từ máy tính client đến máy tính server.

Khi kết nối Telnet, người dùng cần nhập thông tin đăng nhập chính xác, bao gồm tên người dùng và mật khẩu. Sau khi đăng nhập thành công, người dùng có thể thực thi các lệnh trên thiết bị đầu cuối ảo.

Telnet Server cũng tích hợp chức năng tin nhắn nhưng chức năng này không được mã hóa, do đó không đảm bảo an toàn.

Telnet Server được tích hợp sẵn trong công cụ Command Prompt của hệ điều hành Windows. Ngoài Windows, giao thức Telnet còn có thể triển khai trên các hệ điều hành khác như Mac, Linux hoặc Unix.

Xem thêm: CSF Firewall là gì? | Cài đặt & Cấu hình CSF Firewall A-Z

2. Lịch sử hình thành của Telnet

Vậy quá trình hình thành của Telnet là gì? Telnet là một giao thức mạng được phát triển lần đầu vào năm 1969 bởi một nhóm kỹ sư tại Đại học Cornell.

Telnet ban đầu được sử dụng trong mạng ARPANET, mạng tiền thân của Internet. Giao thức này nhanh chóng trở nên phổ biến và được sử dụng trong nhiều ứng dụng. Tuy nhiên, Telnet không được mã hóa, do đó dữ liệu truyền qua mạng có thể bị đánh cắp. Điều này đặt ra nghi vấn về sự an toàn của giao thức Telnet.

Vào cuối những năm 1990, giao thức SSH (Secure Shell) được phát triển để thay thế Telnet. SSH cung cấp tính năng mã hóa và bảo mật cao hơn, giúp ngăn chặn dữ liệu truyền qua mạng bị đánh cắp. Ngày nay, Telnet vẫn được sử dụng trong một số trường hợp, chẳng hạn như để truy cập và quản lý các thiết bị mạng cũ. Tuy nhiên, Telnet không được khuyến khích sử dụng trong các ứng dụng cần bảo mật cao.

Dưới đây là một số mốc quan trọng trong lịch sử hình thành của Telnet:

Năm 1969: Telnet được phát triển lần đầu bởi Đại học Cornell.
Năm 1974: Telnet được chuẩn hóa bởi IETF (Internet Engineering Task Force).
Năm 1995: Giao thức SSH được phát triển để thay thế Telnet.

3. Cấu trúc của Telnet

Telnet hoạt động dựa trên mô hình client-server, bao gồm khách hàng (Client) và máy chủ (Server). Telnet server cung cấp dịch vụ Telnet, cho phép người dùng kết nối và điều khiển máy tính từ xa qua mạng. Máy tính client cần kết nối đến máy tính server qua cổng TCP 23.

Cổng TCP 23 là cổng mặc định của Telnet, nhưng cổng này có thể được thay đổi tùy theo nhu cầu bảo mật. Do đó, máy client cần xác định rõ cổng Telnet của máy server trước khi kết nối.

4. Tính năng của Telnet

Vì là giao thức đầu tiên được phát triển nên tính năng của Telnet còn khá sơ khai, cụ thể bao gồm:

Truy cập và điều khiển từ xa: Telnet cho phép người dùng truy cập và điều khiển máy tính từ xa qua mạng. Người dùng có thể nhập lệnh và truyền dữ liệu từ máy tính client đến máy tính server.
Hoạt động trên nhiều loại thiết bị: Bao gồm PC, smartphone, Switch, camera,…
Chuẩn hóa: Telnet là một giao thức được chuẩn hóa bởi IETF (Internet Engineering Task Force). Điều này đảm bảo rằng các thiết bị khác nhau có thể giao tiếp với nhau một cách dễ dàng.
Xác thực: Telnet hỗ trợ xác thực người dùng bằng tên người dùng và mật khẩu.

Xem thêm: Tường lửa là gì | Tổng hợp thông tin [A-Z] về Firewall

5. Vai trò của Telnet

Vậy vai trò của Telnet là gì? Giao thức Telnet có vai trò hỗ trợ quản lý hệ thống mạng. Telnet được sử dụng để truy cập và cấu hình các thiết bị mạng mà không cần phải có mặt tại chỗ. Người dùng có thể truy cập và sử dụng các dịch vụ này từ bất kỳ máy tính nào có kết nối Internet.

6. Telnet thường dùng trong thiết bị nào?

Telnet thường được sử dụng trong các thiết bị mạng, máy chủ, và các thiết bị khác có thể được truy cập từ xa, ví dụ như máy tính, điện thoại thông minh, router, switch, camera,…

7. Cách thức hoạt động của Telnet

Cách hoạt động của giao thức Telnet là gì? Telnet hoạt động theo các bước cơ bản như sau:

Bước 1: Khởi tạo kết nối

Người dùng sử dụng ứng dụng Telnet client để kết nối với máy tính server. Để thực hiện việc này, người dùng cần cung cấp địa chỉ IP hoặc tên miền của máy tính server và cổng TCP 23.

Bước 2: Xác thực

Sau khi kết nối được thiết lập, máy tính server sẽ yêu cầu người dùng xác thực bằng tên người dùng và mật khẩu.

Bước 3: Giao tiếp

Sau khi xác thực thì người dùng có thể bắt đầu giao tiếp với máy tính server bằng cách nhập lệnh và truyền dữ liệu từ máy tính client đến máy tính server.

Bước 4: Ngắt kết nối

Khi người dùng muốn kết thúc phiên Telnet thì có thể sử dụng lệnh quit hoặc exit.

8. Công dụng của Telnet là gì?

Giao thức Telnet được dùng để quản lý hệ thống mạng và điều khiển các thiết bị từ xa. Cụ thể, Telnet có thể được sử dụng để thực hiện các tác vụ sau:

Truy cập và sử dụng các lệnh hệ thống.
Xem và chỉnh sửa các tệp.
Khởi chạy các ứng dụng.
Sử dụng các dịch vụ mạng.

Xem thêm: [HOT] TLS là gì | Tổng hợp kiến thức về giao thức TLS mới

9. Những hạn chế về mặt bảo mật của Telnet

Vậy hạn chế lớn nhất của Telnet là gì? Nhược điểm lớn nhất của giao thức Telnet là tính bảo mật kém. Telnet không được mã hóa, do đó dữ liệu truyền qua mạng có thể bị đánh cắp. Những dữ liệu này có thể là tên người dùng, mật khẩu và bất kỳ dữ liệu nào khác được truyền qua kết nối Telnet.

Các mối đe dọa bảo mật của Telnet có thể là:

Tấn công Man-in-the-Middle: Hacker có thể chặn kết nối Telnet và thay thế dữ liệu được truyền qua kết nối nhằm đánh cắp tên người dùng, mật khẩu và bất kỳ thông tin nhạy cảm nào khác.
Tấn công Brute-force: Hacker có thể sử dụng một chương trình để thử các mật khẩu khác nhau cho tài khoản Telnet nhằm truy cập vào tài khoản của người dùng.
Tấn công từ chối dịch vụ (DoS): Được thực hiện bằng cách gửi lưu lượng mạng cực lớn đến máy tính Telnet. Điều này có thể làm quá tải máy tính và ngăn người dùng hợp pháp truy cập vào máy tính.

10. Mối liên hệ giữa Telnet mở đường cho sự phát triển SSH

Để khắc phục nhược điểm về tính bảo mật của Telnet, các nhà phát triển đã tạo ra giao thức SSH (Secure Shell). Giao thức SSH sử dụng mã hóa để bảo vệ dữ liệu truyền qua mạng, giúp ngăn chặn các cuộc tấn công đánh cắp thông tin. SSH cũng cung cấp khả năng quản lý tài khoản và theo dõi hoạt động người dùng để gia tăng tính bảo mật hệ thống.

Hiện nay, giao thức SSH được sử dụng rộng rãi để quản lý các máy tính Linux và Unix từ xa. Nhìn chung, giao thức Telnet là tiền đề để phát triển giao thức SSH. Đây là giao thức được các quản trị viên mạng hiện đại lựa chọn để đảm bảo an toàn bảo mật cho thông tin truyền tải.

11. So sánh chi tiết các điểm khác nhau giữa Telnet và SSH

Giao thức Telnet và SSH có những điểm khác biệt cụ thể như sau.

	Giao thức SSH	Giao thức Telnet
Vị trí Port	Port 22	Port 23
Tính an toàn	Cao	Thấp
Cơ chế mã hóa	Public Key	Truyền văn bản đơn thuần
Hệ thống triển khai	Public Network	Private Network
Hệ điều hành	Tất cả hệ điều hành	Linux và Windows

12. Mã hóa Telnet bằng Telnet/s

Giao thức Telnet không mã hóa dữ liệu theo mặc định. Để mã hóa dữ liệu, người dùng cần sử dụng Telnet/s. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người thường sử dụng cách tạo tunnel TLS/SSL để mã hóa dữ liệu Telnet. Do đó, Telnet/s không được sử dụng phổ biến.

Để sử dụng Telnet/s, bạn cần cài đặt phần mềm Telnet/s trên máy tính của mình. Sau đó, bạn có thể sử dụng lệnh telnet như bình thường, nhưng thêm tùy chọn -s để kích hoạt mã hóa.

Ví dụ, để kết nối với máy chủ có địa chỉ IP 192.168.0.1 bằng Telnet/s, bạn sẽ sử dụng lệnh sau:

telnet -s 192.168.0.1

Lệnh này sẽ tạo ra một kết nối Telnet được mã hóa với máy chủ 192.168.0.1.

Telnet/s là một cách đơn giản để cải thiện tính bảo mật của Telnet. Nó sẽ giúp ngăn chặn tin tặc đánh cắp thông tin nhạy cảm được truyền qua Telnet.

Những lợi ích của việc sử dụng Telnet/s:

Bảo vệ thông tin nhạy cảm khỏi bị đánh cắp bởi tin tặc
Tăng cường tính bảo mật của mạng
Đáp ứng các yêu cầu bảo mật của các tổ chức

Những hạn chế của việc sử dụng Telnet/s:

Có thể làm giảm hiệu suất của kết nối Telnet
Yêu cầu cài đặt thêm phần mềm trên máy tính

Xem thêm: [HOT] SSL là gì | Cách nhận chứng chỉ bảo mật SSL miễn phí

13. Giải pháp nào thay thế cho Telnet

Giao thức Telnet có nhiều nhược điểm, đặc biệt là về bảo mật. Do đó, hiện nay có nhiều giao thức khác có thể thay thế hoàn toàn Telnet, bao gồm:

SSH: SSH cung cấp chất lượng bảo mật tốt hơn hẳn Telnet bằng cách mã hóa lưu lượng và cung cấp phương thức xác thực an toàn hơn. SSH cũng cung cấp nhiều tính năng bổ sung tiện lợi như chuyển tiếp desktop, chuyển tiếp cổng,…
RDP: RDP là một giao thức độc quyền của Microsoft, cung cấp cho người dùng giao diện đồ họa để kết nối với máy tính khác thông qua kết nối mạng. Giao thức RDP cần nhiều băng thông mạng hơn nhưng cung cấp trải nghiệm người dùng tốt hơn.
VNC: VNC là một lựa chọn thay thế mã nguồn mở tương tự như RDP, truy cập kênh giao diện đồ họa của máy tính người dùng từ xa qua mạng. VNC hoạt động dựa trên ý tưởng của Remote Framebuffer (RFB).
SNMP: SNMP là một giao thức dùng để theo dõi và quản lý các thiết bị trong mạng giao thức Internet. SNMP thường được ứng dụng trong những thiết bị cục bộ như router, switch, server, firewall, điểm truy cập không dây,…

Xem thêm: [Tìm Hiểu] SNMP Là Gì? Tổng Quan Về Giao Thức SNMP

14. Giao thức Telnet có bao gồm đồ họa không?

Giao thức Telnet không bao gồm đồ họa. Telnet là một giao thức mạng được sử dụng để kết nối và điều khiển thiết bị từ xa. Giao thức này chỉ truyền dữ liệu văn bản và lệnh điều khiển giữa hai thiết bị. Do đó, nó không thể truyền tải các dữ liệu đồ họa như hình ảnh, video hoặc âm thanh.

Để truyền tải các dữ liệu đồ họa qua mạng, người ta thường sử dụng các giao thức khác như SSH, RDP, hoặc VNC. Các giao thức này đều sử dụng mã hóa để bảo vệ dữ liệu, đồng thời cung cấp khả năng truyền tải các dữ liệu đồ họa.

15. 10 lệnh Telnet quan trọng trong quá trình sử dụng

Dưới đây danh sách 10 lệnh được sử dụng phổ biến trong giao thức Telnet.

cd: Đổi thư mục hiện tại.
pwd: Hiển thị thư mục hiện tại.
ls: Liệt kê các tập tin và thư mục trong thư mục hiện tại.
cat: Xem nội dung của một tập tin.
mkdir: Tạo thư mục mới.
rmdir: Xóa thư mục trống.
cp: Sao chép tập tin hoặc thư mục.
mv: Chuyển đổi tên, vị trí của tập tin hoặc thư mục.
rm: Xóa tập tin hoặc thư mục.
grep: Tìm kiếm một chuỗi ký tự trong một tập tin.
tar: Nén tập tin hoặc thư mục.
zip: Nén tập tin hoặc thư mục bằng định dạng zip.
unzip: Giải nén tập tin hoặc thư mục nén bằng định dạng zip.

16. Hướng dẫn chi tiết cách cài đặt Telnet

Vậy các bước để cài đặt Telnet là gì? Để cài đặt Telnet trên hệ điều hành Windows, bạn có thể thực hiện theo các cách sau:

Cách 1: Cài đặt Telnet thông qua Windows features

Bước 1: Mở Control Panel.
Bước 2: Nhấp vào Programs > Turn Windows features on or off.
Bước 3: Tìm và tích vào ô Telnet Client.
Bước 4: Nhấp vào OK để bắt đầu cài đặt.
Bước 5: Sau khi cài đặt hoàn tất, bạn có thể khởi chạy Telnet bằng cách tìm kiếm Telnet trong thanh tìm kiếm của Windows.

Cách 2: Cài đặt Telnet thông qua hộp thoại Run

Bước 1: Mở hộp thoại Run bằng cách nhấn tổ hợp phím Windows + R.
Bước 2: Nhập lệnh pkgmgr /iu:”TelnetClient” và nhấn Enter.

Cách 3: Cài đặt Telnet trên hệ điều hành Windows Server

Bước 1: Mở Server Manager.
Bước 2: Nhấp vào Manage > Add Roles and Features. Trong cửa sổ Select the features you want to install, chọn Role-based or feature-based installation.

telnet la gi

Bước 3: Nhấp vào Next. Trong cửa sổ Select destination server, chọn Select a server from the server pool.

Bước 4: Nhấp vào Next. Trong cửa sổ Select features, tìm và chọn Telnet Server và Telnet Client.

Bước 5: Nhấp vào Next. Trong cửa sổ Confirm installation selections, nhấp vào Install. Chờ cho quá trình cài đặt hoàn tất.

Lưu ý:

Đối với cách 2, bạn cần đảm bảo rằng máy tính của bạn đã cài đặt gói phần mềm Windows Management Framework 3.1.
Đối với cách 3, bạn cần có quyền quản trị viên để thực hiện các bước cài đặt.

17. Tổng kết

Bài viết trên là tổng hợp tất cả thông tin để trả lời cho câu hỏi giao thức Telnet là gì? Đây là giao thức mạng đầu tiên ra đời cùng với Internet vào năm 1969. Vì ra đời từ khá lâu nên Telnet tồn tại một số nhược điểm, đặc biệt là về bảo mật. Tuy nhiên, Telnet vẫn là một dấu ấn quan trọng trong lĩnh vực công nghệ thông tin, tạo tiền đề để phát triển giao thức SSH sau này.

Bạn có thể xem thêm các bài viết khác của VinaHost TẠI ĐÂY hoặc liên hệ với chúng tôi nếu cần tư vấn về dịch vụ: